Omgeknaagde boom gespot? Grote kans dat een bever aan het werk is geweest. Sinds 15 jaar is het grootste knaagdier van Europa terug in het noorden van Nederland. Ook in het gebied rond het Paterswoldsemeer komt hij steeds meer voor. Wat betekent de opkomst van deze diersoort voor omwonenden, natuur en waterveiligheid?

Bever in je tuin

Cindy de Jonge, beverconsulent van de provincie Drenthe en Groningen, kan er alles over vertellen. “De verwachting is dat er rond het Paterswoldsemeer veel bevers bijkomen. Er zijn al meldingen geweest. Zo komen bevers soms in tuinen via een glooiende oever. Ze zoeken naar eetbare planten dicht bij het water en knagen bomen om als ze een burcht willen bouwen. Vakantiegangers die thuiskomen, zien dan bijvoorbeeld dat de appelboom ineens weg is. Dat doet de bever niet expres: voor hem is het een gewoon een lekkere appelboom. Wie het nodig vindt, kan de tuin afschermen met een hekje, gaas of een stroomdraadje bij het water. Ook helpt het om bomen goed in te rasteren.”

Goed voor de natuur

De bever is een zichtbare diersoort waar mensen van genieten. Ze scheppen bovendien een omgeving die goed is voor andere diersoorten. Zo profiteren vissen van de takken die bevers onder water in de modder zetten. “Vissen vinden dat fijne paaiplekken”, zegt Cindy. “Bij het Paterswoldsemeer maakt de bever in de winter wakken zodat hij bij zijn voedselvoorraden kan komen. Otters en ijsvogels gebruiken diezelfde wakken om te jagen op vis. Wist je dat otters ook uitrusten in verlaten beverholen? Bevers zorgen ook voor verjonging van de oeverzones, wat positief uitpakt voor de biodiversiteit. Ze knagen bomen om, waardoor andere soorten meer licht krijgen en zorgen voor dood hout, wat insecten, vleermuizen, marters en vogels aantrekt.”

Samenwerken vergroot veiligheid

Een risico voor de waterveiligheid is dat bevers soms holen graven in waterkeringen, zoals de Hoornsedijk. Cindy: “We komen op andere locaties holen tegen van 10 tot 15 meter in doorsnede, soms meerdere bij elkaar. Daardoor kunnen breukjes ontstaan, die op termijn een risico vormen.” Dit zou ook op de Hoornsedijk kunnen gaan spelen. Daarom hebben waterschap Noorderzijlvest en de gemeente Groningen overlegd over de mogelijkheid om bevergaas te combineren met de vernieuwing van de weg. Cindy vindt dat een goede aanpak. “Door samen te werken kan er een maatregel genomen worden die anders heel moeilijk tot stand zou komen.”

Beverbeheerplan

In 2021 hebben de provincies Groningen en Drenthe met de waterschappen een beverbeheerplan vastgesteld. Daarin staan afspraken over waar de bever welkom is en wat te doen wanneer de bever een bedreiging vormt voor de waterveiligheid. “Het Paterswoldsemeer is beverwelkom gebied dat verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt. Wel houden we de situatie in de gaten. Waar nodig stelt het beverbeheerplan ons in staat om in te grijpen.”

Weer samenleven met bevers

Cindy zoomt uit naar het grotere plaatje. “Bevers zijn een inheemse soort die hier al was voor de mens kwam. Vanaf toen leefden ze altijd samen met mensen. We maakten gebruik van bevers voor voedsel, de vacht, gereedschap en medicijnen. Waarschijnlijk zijn ze in het noorden van het land ongeveer duizend jaar geleden verdwenen door commerciële overbejaging. Nu willen sommigen alle bevers weg hebben en anderen alle bevers behouden. Ik denk dat we de middenweg moeten volgen en in de volgende jaren een redelijk grote populatie gaan beheren. Eigenlijk is het heel positief dat er beheermaatregelen zijn om met de bever om te gaan. Het betekent dat alle jaren van natuurherstel succes hebben.”

Saxifraga foto Mark Zekhuis